Ellerimiz günlük aktivitelerimizi yerine getirebilmek, çalışabilmek, sosyal ve ekonomik olarak sağlıklı yaşayabilmek için, birçok fonksiyonu yerine getiren önemli organlardır. El fonksiyonlarındaki küçük kayıplar bile günlük yaşam aktivitelerinin kısıtlanması, iş gücü kaybı ve buna bağlı psikolojik sorunlara neden olabilmektedir.
El yaralanmaları ev kazaları, trafik kazaları iş kazaları ve kesici aletlerle yaralanma gibi birçok şekilde oluşabilir. Küçük cilt kesilerinden, kas kirişlerini, damar ve sinirleri içeren bazı durumlarda cilt ve doku kayıplarının da eşlik ettiği, ciddi problemlere neden olabilen yaralanmalardır. Bütün bu yaralanmaların tedavisindeki temel amaç, optimal seviyede bir el fonksiyonu kazanmaktır.
Tendon (kas kirişi) olarak isimlendirilen anatomik yapılar kasların kasılma ve gevşemesi sonucu oluşan kinetik enerjiyi kemik ve eklemlere hareket olarak aktaran band şeklinde yapılardır. Arterler (kanı organlara getiren damarlar) ve venler (kanı toplayıp kalbe götüren damarlar) bir organın beslenmesi fonksiyonuna sahip olup, sinirler ise his (ağrı, sıcaklık, soğukluk, basınç duygusu) ve kasların hareketlerinin sinir sistemine iletilmesinde ve bunlara reaksiyon vermemizde görevlidir.
El yaralanmalarında en önemli nokta muayene sırasında el veya parmağın dolaşımının yani canlılığının kontrol edilmesidir. Sonrasında el veya parmağın hareket yetenekleri değerlendirilerek kas kirişleri ve his kusuru (dokunma, sıcak-soğuk ayrımı, uyuşma) ile de sinir yapılar değerlendirilir. Dolaşım problemi olan el veya parmak acil olarak ameliyata alınarak dolaşımın sağlanması ve canlılığın kazandırılması için damar onarımı yapılmalıdır. Beslenme problemi olmayan yaralanmalarda tendon veya sinir yaralanması mevcut ise hemen veya birkaç gün içerisinde uygun şartlar sağlandıktan sonra yaralanan yapılar uygun cerrahi materyaller ve teknikler ile onarılmalıdır.
El yaralanmalarının doku kayıpları (tendon, damar, sinir ve kemik dokusu ile beraber) ile beraber olduğu yaralanma tiplerinde tedavi daha karmaşık bir hal alır. Doku kaybının tipine göre eksik olan doku vücudun başka yerinden kısmi veya herhangi bir fonksiyon kaybı yaratmayacak şekilde temin edilerek yapılır. El yaralanması sonrası yapılacak ameliyatlar birden fazla aşamalı olabilir.
Tendon yaralanmaları öncelikli olmakla beraber fizik tedavi süreci tedavi başarısını etkileyen önemli bir modalitedir. Bütün yaralanmaların operasyon sonrası dönem de uygun şekilde, ameliyatı yapan cerrah gözetiminde rehabilite edilmesi son derece önemlidir.
Sinir yaralanması ile beraber olan yaralanmalardan sonra yapılacak olan onarımlarda sinir dokusunun iyileşme durumu yaralanmanın hedef dokulara olan uzaklığı ile ilişkilidir. Sinir dokusunun özel yapısı kısmen iyileşmeye bağlı atrofi denilen kas kitlesinde kayıp ve tendon hareketlerinde kayıp ile beraber his kusurları da farklı düzeylerde olmakla beraber görülebilmektedir.
Parmak veya el kopması şeklindeki yaralanmalarda yaralanmanın şekli, kaç parmağın yaralandığı, kaç bölgeden yaralandığı, ne kadar düzgün bir şekilde olduğu, temiz olması, kopan parçanın uygun şartlar ve süre içerisinde getirilip getirilmediği yapılacak olan cerrahinin başarısı ile direkt olarak ilişkilidir. Kopmuş olan organın temiz bir bez içerisinde bir torbaya konulması ve bununda içi buz ve su dolu diğer bir poşet içerisinde en kısa sürede acil servise getirilmesi önemlidir.
El yaralanmaları özellikli yaralanmalar olup, yaralanmanın durumuna da bağlı olarak doğru zaman ve doğru teknik ile iyi sonuçların alınabileceği yaralanmalardır. Mikrocerrahi yöntemlerin kullanılmasıyla da bu başarı ciddi anlamda artırılabilmektedir.
El Yaralanması Çeşitleri Nelerdir?
El yaralanmaları ev kazaları, endüstriyel yüksek enerjili kazalar ve trafik kazaları olmak üzere birçok sebep ile meydana geliyor. Bu tür yaralanmalar özellikle tendon (kas kirişleri) arter (damar) ve sinir yaralanmalarını içermektedir.
El Yaralanmalarında Enfeksiyon Nasıl Oluşur?
Cilt bütünlüğünün bozulması ile dış ortamdaki mikroorganizmaların vücut içerisine ulaşmasıyla, yaralanmanın şiddetine ve yara yerinin kirlilik durumuna göre enfeksiyonlar meydana gelebilmektedir.
El Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Yaralanma meydana geldikten sonra yara yeri temiz bir şekilde yıkanmalı ve temiz bir şekilde kapatıldıktan sonra mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir. Yaraya herhangi bir madde sürülmemelidir. Ve kopan bir uzuv varsa temiz bir bezle sarıldıktan sonra olabildiğince soğuk kalması sağlanarak sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
El Yaralanmaları Teşhis ve Tedavisi Nelerdir?
El yaralanmaları birçok önemli yapının zarar görebileceği bir yaralanma durumudur. Bu nedenle yaralanma sonrası muayene en önemli aşama olmakla birlikte röntgen, tomografi gibi yöntemlerde kullanılmaktadır. Tedavi ise yaralanmanın şiddetine, yaralanan yapılara ve durumlarına göre atelleme ile başlayan ve ciddi cerrahi prosedürlere kadar uzanan birçok şekilde tedavi edilebilmektedir.
